Jezus volgen bij het stichten van lokale gemeenschappen die we ‘kerk’ noemen, is de missie van Communitas. Maar we kunnen moeilijk over gemeentestichting praten zonder vooraf duidelijk te maken wat we onder een kerk of gemeente verstaan. Daarom zullen we daar eerst uitgebreid bij stilstaan.

Wat is ‘kerk’ op het meest basale niveau? Wat er in ons opkomt als we aan ‘kerk’ denken – en of we er een goed of slecht gevoel bij hebben – is een opeenstapeling van de ervaringen die we met kerken hebben gehad. Zo heeft ieder van ons zich een beeld gevormd van wat ‘kerk’ wel (en vaak ook vooral niet) behoort te zijn.

De combinatie van onze unieke ervaringen, omstandigheden en kennis vormt ons beeld van de Almachtige. Dit geldt ook voor onze kijk op de kerk. De combinatie van een heleboel factoren die voor elk van ons uniek zijn – zoals wat we persoonlijk hebben ervaren, wat we van Bijbelstudies hebben geleerd, en wat vanuit onze cultuur uit meegekregen hebben aan denkbeelden – bepaalt ons idee van wat een kerk zou moeten zijn.

Bij het woord kerk denken we meestal aan een locatie of gebouw waar regelmatig erediensten, Bijbelstudies en samenkomsten worden gehouden. Mogelijk komen er ook nog andere woorden bij ons op, zoals huiskerk, megakerk, eigentijdse kerk, liturgische kerk, kerk voor zoekenden of zelfs missionaire kerk. Bij Communitas geloven we dat God uiteenlopende vormen en benaderingen van kerk-zijn gebruikt om Zijn doelen in de wereld te bereiken. Maar onze definitie van kerk richt zich niet op een specifieke vorm.

In plaats daarvan concentreren we ons op de elementaire functies die de kerk naar ons idee omvat. Naar ons idee is er sprake van een kerk wanneer drie basisfuncties vervuld worden: verbondenheid met God, verbondenheid met elkaar en zending. Laat enkele mensen die met God leven zich verenigen in een heilzame gemeenschap waarin zij elkaar opbouwen en Jezus’ zendingsopdracht vervullen, en je hebt de belichaming van een kerk. In onze optiek hoort elke kerk zowel naar boven (God) als naar binnen (gemeente) en naar buiten (omgeving) gericht te zijn. Het mooie van deze benadering is dat ze allerlei verschijningsvormen van kerk insluit: zowel een huisgroep in Madrid met invloed op de lokale kunstenaarsgemeenschap als een internationale kerk met 2000 leden en drie diensten per zondag in Amsterdam, en zowel een gemeenschap in Saint Paul (Minnesota, VS) die zich om de armste inwoners van de stad bekommert, als een groep in São Paulo (Brazilië) die samenkomt om Bijbelstudies te doen, ervaringen te delen en anderen te dienen.

We hebben ontdekt dat een focus op de drie functies (verbondenheid met God, verbondenheid met elkaar en zending), en toestaan dat de vorm zich op natuurlijke wijze binnen de lokale sfeer ontwikkelt, ongelooflijk bevrijdend is voor gemeentestichters over de hele wereld. Teams kunnen zich richten op de praktische uitvoering van groeien in de relatie met God, in gemeenschap leven met elkaar en zending bedrijven, activiteiten die de weg bereiden voor toekomstige kerkvormen. Kerken hebben levensfasen, net als mensen. Ze maken dezelfde fasen van groei en verandering door: van verwekking tot geboorte, van kinderjaren tot puberteit en verder.

In elke levensfase van een gezonde kerk vormt verbondenheid met God, verbondenheid met elkaar en zending de kern. Het enige wat per fase mogelijk verandert, is de manier waarop die functies tot uitdrukking komen. In hoofdstuk vier en vijf van Het Grote Avontuur gaan we dieper in op hoe teams en kerken deze drie onmisbare functies op hun eigen manier vorm kunnen geven.

We gebruiken het woord zendeling, ook al is die term in veel culturen om gegronde redenen weinig populair. Er zijn tijden geweest waarin kerk en staat nauw verbonden waren. Tijden waarin zendelingen een verwarrende boodschap brachten: een mix van het evangelie, religieuze dogma’s en westerse gebruiken. In de slechtste gevallen hebben zij mensen uitgebuit in plaats van tot God geleid. Wij grijpen terug op de oorspronkelijke betekenis van het woord zendeling: iemand die gezonden is. Niet zozeer naar een ver land of naar andere bevolkingsgroepen, maar om in Jezus’ naam Gods goede nieuws uit te dragen, zowel in woorden als daden. Probeer de term zendeling daarom positief op te vatten als je dit boek doorneemt, zoals de apostel Paulus deed: “Wat is het heerlijk om de voetstappen te horen aankomen van iemand die goed nieuws komt brengen!” (Romeinen 10:15)

Dit is een initiatief om met een team in een stad zaadjes van Gods liefde te planten die later kunnen uitgroeien tot een nieuwe kerk of gemeente. Bij Communitas geloven we dat missionaire initiatieven een cruciale rol spelen in het voorbereiden van een stad of wijk op een nieuwe kerk of gemeente.

Auteur Ken Blanchard definieert leiderschap als “het vermogen om mensen te beïnvloeden” (Ken Blanchard, Leading at a Higher Level, xvi). In hoofdstuk zes van Het Grote Avontuur gaan we dieper op dit onderwerp in, maar hier stellen we alvast dat iedereen invloed kan uitoefenen. Leiding geven is niet voorbehouden aan een elite. Goed leiderschap biedt elke persoon gezonde inspraak en invloed. Waar leiderschap aan bod komt in dit boek, hebben we het over mensen die invloed uitoefenen en beslissingen nemen*.

*Als Communitas zich in een bepaalde stad aan gemeentestichting gaat wijden, staan we er niet op dat een teamleider daarin het voortouw neemt. In plaats daarvan moedigen we missionaire teams aan om de plaatselijke cultuur zo goed mogelijk te leren kennen, en plaatsgenoten te betrekken bij hun activiteiten. Een bekwame teamleider is meestal pas nodig als een missionair initiatief aan kracht wint. Communitas gelooft dat er geen supersterren nodig zijn om Gods Koninkrijk gestalte te geven op aarde. Elke geloofsstap die een team zet om de weg vrij te maken voor de vestiging van lokale kerk-vormen juichen wij toe – je weet tenslotte nooit wat Jezus doet door trouwe mannen en vrouwen die mensen uit hun omgeving betrekken bij hun werk voor Gods Koninkrijk!

In Het Grote Avontuur spreken we steeds van een team. Zoals we eerder opmerkten, kan dit een kleine groep, een oudstenraad, een gemeentestichtingsteam of een groep mensen met een gemeenschappelijke droom zijn. Je kunt ervoor kiezen om het team te definiëren zoals jij dat wilt, maar we gaan ervan uit dat je dit boek doorneemt met een groep gelijkgestemden.